Onderhandse lening

Wat is een onderhandse lening?

Een onderhandse lening of particulier geld lenen is een krediet tussen twee particuliere personen. Waar men normaal een lening zou afsluiten bij een professionele kredietgever zoals een bank, kan men via een onderhandse lening een goedkope lening afsluiten bij vrienden, familie of kennissen. Op die manier kan een onderhandse lening een aanvulling vormen op reeds lopende kredietovereenkomsten, of ter aflossing van zware kredieten.

Wie al meerdere kredieten heeft lopen en om één of meer redenen er niet in geslaagd is tijdig de maandelijkse aflossingen te verrichten, zal in België worden opgenomen binnen de zwarte lijst van de Centrale voor kredieten aan particulieren (CKP). Aangezien elke kredietgever wettelijk verplicht is deze database te raadplegen alvorens een nieuwe persoonlijke lening, krediet, of hypothecaire lening toe te staan, zal de kredietgever steeds merken dat de kandidaat-kredietnemer in financiële moeilijkheden verkeert en geen nieuw krediet toestaan. De kandidaat-kredietnemer wordt op die manier aangewezen op geld lenen zonder bank bij een particulier of onderneming die een hogere rente aanrekent.

Wanneer kiezen voor een onderhandse lening?

De vraag bij een particuliere lening is welke projecten men via deze lening kan financieren. Ongeacht of men een klein bedrag wil lenen of daartegenover meerdere duizenden euro’s, zal de onderhandse lening hiertoe mogelijkheid bieden. Een onderhandse lening is immers niet gebonden aan de formaliteiten die gelden voor professionele kredietgevers, zoals het consumentenkrediet. Waar voor professionele kredietgevers een maximum looptijd geldt afhankelijk van het ontleend bedrag, kunnen bij een onderhandse lening de kredietgever en kredietnemer vrij overeenkomen welk bedrag hoelang ontleend wordt.

De onderhandse lening kan dus bijgevolg gebruikt worden voor alle projecten of kosten. Wie een kind of ouder heeft die denkt een eigen zaak op te starten, kan een onderhandse lening toestaan voor het vereiste startkapitaal. Idem kan men geld lenen zonder bank om het nodige krediet bij een hypothecaire lening te beperken. Het kind leent een gedeelte van de aankoopprijs van de woning bij de bank, maar kan het resterende gedeelte van de ouder lenen, tegen een goedkope rente of geen rente.

Win-Win lening?

De Vlaamse win-winlening kan gezien worden als een bijzondere vorm van de onderhandse lening. In geval een familielid of kennis een startende ondernemer zou wensen te steunen met de uitbouw van zijn/haar zaak, kan men via de win-winlening op een fiscaal en financieel vriendelijke wijze investeren. In ruil voor het geldbedrag dat het familielid of de kennis aan de ondernemer ter beschikking stelt, ontvangt de kredietgever een belastingkorting van 2,5% op het openstaand kapitaal.

Wanneer de ontleend bedrag niet zou kunnen worden terugbetaald, ontvangt de kredietgever desalniettemin een terugbetaling van 30% van de ontleende som onder de vorm van een belastingvermindering. Wanneer men dus een onderhandse lening zou afsluiten om een start-up te ondersteunen, loont het de moeite de doorsnee onderhandse lening en Vlaamse win-winlening met elkaar te vergelijken. Lees hier meer over de winwinlening.

Rente onderhandse lening

Zoals hierboven vermeld, geldt bij de onderhandse lening contractvrijheid. De kredietgever en kredietnemer kunnen vrij overeenkomen welke rente van toepassing zal zijn op het geld lenen zonder bank. Bepaalde actoren raden evenwel aan om de rente onderhandse lening niet op 0% of een te lage rente te plaatsen, omdat anders de bevoegde fiscale overheden (de Vlaamse Belastingdienst (VLABEL) voor het Vlaams Gewest sinds de staatshervorming) bij overlijden de onderhandse lening als een schenking zouden kunnen aanzien waarop de schenkingsregels van toepassing zijn.

Evenwel gaat deze visie voorbij aan de modaliteiten van de leningsovereenkomst. Een onderhandse lening blijft immers een lening die op termijn behoort terugbetaald te worden, een schenking niet. Om discussies te vermijden is het aangeraden de formaliteiten (zoals vermeld bij leningsovereenkomst voorbeeld) op te nemen.

Voordelen en nadelen onderhandse lening

Tijdens het vergelijken van onderhandse leningen zal blijken dat de rente van de onderhandse lening doorgaans beduidend lager ligt dan deze van een klassieke persoonlijke lening of hypothecaire lening. Een onderhandse lening wordt immers toegestaan door vrienden, familie of kennissen waardoor niet het economisch motief en de rente onderhandse lening voor de kredietgevers doorslaggevend is. Wel wensen ze het familielid of de vriend te steunen in de uitbouw van zijn/haar project.

De terugbetaling van de onderhandse lening kan op gelijkaardige wijze gespreid worden over een langere looptijd. Waar men krachtens de bescherming op consumentenkredieten gebonden is aan een maximum terugbetalingstermijn, kan men bij een onderhandse lening zelf bepalen binnen welke tijdspanne het ontleend kapitaal en onderhandse lening rente moeten afgelost worden.

De onderhandse lening gaat ook gepaard met minder formaliteiten. Waar men bij een persoonlijke lening een aanvraag moet indienen met de nodige bewijsstukken (zoals bewijs van inkomsten) en de kredietgever een toetsing bij de CKP moet uitvoeren, is men bij een onderhandse lening volledig vrij om deze bewijsstukken op te vragen. Als familielid of vriend zal men in vertrouwen het klein bedrag lenen. Een onderhandse lening kan zowel via een onderhandse overeenkomst als notariële akte.

Als nadeel geldt dan weer dat de onderhandse lening vaak door gezinnen met financiële moeilijkheden wordt aangewend. Wanneer banken niet meer bereid zijn een krediet toe te staan, snellen deze gezinnen zich naar particulier geld lenen om toch maar de kosten te kunnen blijven financieren. Zo zou men een onderhandse lening kunnen afsluiten om de achterstallen van de persoonlijke lening bij de bank af te lossen. Probeer opeenvolgende kredieten te vermijden en zo nodig alle kredieten te hergroeperen.

Voorbeeld onderhandse lening

Een voorbeeldcontract onderhandse lening opstellen is geen eenvoudig gegeven, aangezien elke lening een eigen doel en terugbetalingstermijn heeft. In principe kan een leningsovereenkomst zelfs mondeling afgesloten worden. Hoewel het contract mondeling geldig tot stand kan komen, zal dit tot moeilijkheden leiden wanneer één van de twee partijen de rente of de lening op zich betwist. Kies daarom idealiter voor een geschreven leningsovereenkomst.

Om de onderhandse lening op een verstandige wijze af te sluiten, kunnen de volgende formaliteiten opgenomen worden:

• Identificatiegegevens van de partijen (naam, voornaam, woonplaats van zowel de particuliere kredietgever als kredietnemer);
• Hoofdsom. Het bedrag dat ontleend wordt via de onderhandse lening;
• Doel van de lening. Het doel van de lening, zoals bijvoorbeeld de opstart van een eigen zaak of aankoop van een woning, kan opgenomen worden, met eventueel de gevolgen wanneer het ontleend bedrag voor een ander doel zou worden aangewend;
• Rente. De kredietgever en kredietnemer kunnen al dan niet een rente toepassen en daarbij kiezen voor een vaste of variabele rente;
• Tijdstip van de aflossingen. Wordt het ontleend kapitaal en de rente maandelijks, per 3 maanden, etc. terugbetaald, of in één maal aan het einde van het krediet;
• Looptijd van de onderhandse lening;
• Opzeggingsmogelijkheden. De mogelijkheden voor de kredietgever en kredietnemer om de onderhandse lening vervroegd te beëindigen of af te lossen, alsook het lot van de rente onderhandse lening;
• Datum van de leningsovereenkomst;
• Handgeschreven vermelding “gelezen en goedgekeurd” en het aantal opgemaakte exemplaren van de overeenkomst. Hoewel deze handgeschreven vermelding geen wettelijke vereiste is, versterkt het het gevoel van een echte overeenkomst;
• Handtekening kredietgever en kredietnemer.